Soms wordt een oud schrijfsel opens weer actueel. Zo verdient een boekje van Adriaan Venema uit 1972 dat gaat over privacy de aandacht. De titel is “De databank. Onze privacy bedreigd door de komende persoonsregistratie. Voorstanders, tegenstanders, plannen en tegenplannen.” Het is vast nog wel ergens te bestellen.
Het begint met de vergelijking met kamp Westerbork. De Nederlandse administratie was zo degelijk, dat deze heeft bijgedragen aan het centraal onderbrengen van een bevolkingsgroep, met gruwelijke gevolgen… Het belang van het beschermen van privacy wordt vervolgens onderbouwd met een serie interviews met politici en bekende (en minder bekende) Nederlanders. Het verhaal van een woonwagenbewoner is sprekend. Het gevaar schuilt er in dat de meerderheid van de ambtenaren klakkeloos uitvoert wat hen wordt opgedragen. Ze doen slechts hun werk. Dat gaat goed, totdat het ‘apparaat’ in verkeerde handen valt. Misschien is dat trouwens nu al gebeurd met het koppelen van onze databanken aan die van de NSA?
Hieronder volgen in het kort en in het perspectief van het huidig tijdsbeeld de tien gevaren van gecomputeriseerde persoonsregistratie;
Tien gevaren van gecomputeriseerde persoonsregistratie
1. Er kan meer informatie worden opgeslagen.
Doordat informatie over iemand eenvoudig en lang kan worden bewaard, en bovendien razendsnel kan worden opgevraagd, kan iemands verleden hem blijven achtervolgen.
2. Informatie wordt meer gecentraliseerd.
Controle op de gegevensverzameling en de juistheid van de gegevens is moeilijk. Controle op diegenen die de gegevens gebruiken is moeilij, zo niet onmogelijk.
3. Meer ‘onbevoegden’ komen in contact met informatie.
Door online toegang van gegevens, die lopen via netwerk en data- en systeembeheerders, is er geen greep op het ge- en misbruik van de gegevens. Gegevens kunnen onderschept of gemanipuleerd worden. (Vandaar discussie over de stemcomputer).
4. Fouten in informatie zijn moeilijk te controleren.
Door de grote hoeveelheid gegevens in een central databank is controle op juistheid onmogelijk. Vaak is controle of correctie door de persoon in kwestie niet mogelijk.
5. Men kan informatie aan databanken onttrekken, zonder dat iemand het merkt.
Databases met persoonsgegevens zijn waardevol voor adverteerders, verzekeraars en geheime diensten. Wanneer er eenmaal toegang is tot gegevens, kunnen deze worden verhandeld, waarna er geen zicht meer is op het gebruik van deze data.
6. Individuen worden als clusters van variabelen opgevat.
Niet het individu wordt beoordeeld, maar een serie van variabelen. Door deze catergoristie en generalisaties kunnen onschuldige mensen als verdacht of gevaarlijk worden aangemerkt.
7. Er is machtsconcentratie.
De databeheerders krijgen macht. Aan de publicaties van het Centraal Planbureau wordt veel waarde gehecht. Zij hebben echter ook de kennis en mogelijkheden om gegevens te manipuleren.
8. Planning wordt meer statisch, er wordt vaak uitgegaan van bestaande verhoudingen.
Het is niet in het belang van economische planmakers, om verschuivingen van machtsverhoudingen in hun planning op te nemen.
9. Subjectieve en onbetrouwbare gegevens krijgen de status van objectieve en betrouwbare.
Wanneer gegevens in een computermodel worden verwerkt, worden al deze gegevens gelijk behandeld. De herkomt doet er niet meer toe. De resultaten die gebaseerd zijn op zachte feiten, worden gepresenteerd als harde cijfers.
10. De interpretatie van informatie is vaak moeilijk.
Als de randvoorwaarden niet bekend zijn, of de context van de gegevens niet bekend is, zijn er vaak beperkingen aan de gepresenteerde resultaten. Het is echter in het belang van de technici, om heldere, eenduidige projecties van de toekomst te maken.
Het is goed eens stil te staan bij alle gegevens die van personen worden verzameld, en hoe deze gekoppeld zijn. Met het burgerservicenummer kunnen vele instanties gegevens van elkaar inzien. Dat is niet in het belang van betrokken. Door het koppelen van informatie, kunnen verkeerde conclusies worden getrokken. Zo kan bijvoorbeeld met een druk op een knop de betaling van alle toeslagen van iemand worden stopgezet. Of denk eens aan die mevrouw die gekort werd op haar uitkering, omdat zij haar boodschappen deed bij een dure supermarkt.
Tien punten uit “De Databank” ISBN 90 6006 132 2